Ο Παρασκευάς Λουλουδάκης, ο οποίος γεννήθηκε στα Χανιά (Κρήτη) το 1956, έχει την ελληνική και ιταλική ιθαγένεια. Το 1974 μετακόμισε στην Ιταλία. Έχει σπουδάσει αρχιτέκτων και έχει συστήσει στην Ιταλία με τη σύζυγό του, ιταλικής ιθαγένειας, εταιρία δραστηριοποιούμενη στον τομέα των ακινήτων και στον τομέα της εμπορίας ελαιολάδου, καθώς και μια άλλη εταιρία στην Κρήτη, με αντικείμενο τη συσκευασία και την εμπορία ελαίου και λιπών. Υποβάλλει, μαζί με τη σύζυγό του, δηλώσεις φόρου εισοδήματος στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Έχει δύο άδειες οδηγήσεως μια ελληνική και μια ιταλική. Διαθέτει κατοικία στην Ελλάδα και είναι επίσης κύριος οικίας στην Ιταλία. Είναι εγγεγραμμένος στους εκλογικούς καταλόγους στην Ιταλία. Τα τέκνα του φοιτούν σε ελληνικό σχολείο προς εκμάθηση της ελληνικής, αλλά φοιτούν επίσης και σε σχολείο της Φλωρεντίας.

Το 1995 ένα μικρό φορτηγό ταξινομημένο στην Ιταλία, το οποίο ανήκε στην κυριότητα της ιταλικής εταιρίας του Π. Λουλουδάκη, υποβλήθηκε σε έλεγχο στον λιμένα του Ηρακλείου. Στη συνέχεια το μικρό αυτό φορηγό κατασχέθηκε ως αντικείμενο λαθρεμπορίας, μαζί με δύο άλλα οχήματα ταξινομημένα στην Ιταλία και ανήκοντα στην ίδια εταιρία.

Οι τελωνειακές αρχές, κρίνοντας ότι ο Π. Λουλουδάκης είχε τη συνήθη κατοικία του στην Ελλάδα, του επέβαλαν

-    αυξημένους δασμούς και φόρους 72 216 960 δρχ. λόγω εκ προθέσεως μη καταβολής οφειλομένων φόρων και δασμών.
-     πρόστιμο 100 000 δρχ. (για κάθε ένα από τα τρία οχήματα) λόγω παραλήψεως υποβολής δηλώσεως κατά την είσοδο στο ελληνικό έδαφος.
-     πρόστιμο 11 000 000 δρχ. συνολικώς, λόγω κατοχής και χρήσεως αυτοκινήτων χωρίς δικαίωμα προσωρινής απαλλαγής.

Το διοικητικό πρωτοδικείο Ηρακλείου, στο οποίο προσέφυγε ο Π. Λουλουδάκης, ζητώντας την ακύρωση της αποφάσεως της τελωνειακής αρχής, απηύθυνε στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων προδικαστικά ερωτήματα σχετικά με την ερμηνεία της έννοιαςτης “συνήθους κατοικίας”, στην περίπτωση ατόμου το οποίο έχει προσωπικούς και επαγγελματικούς δεσμούς με δύο κράτη μέλη, καθώς και σχετικά με το κατά πόσο συμβιβάζεται με την αρχή της αναλογικότητας το σύνολο των κυρώσεων που προβλέπει η ελληνική νομοθεσία.

Από το Δικαστήριο ζητήθηκε ερμηνεία της οδηγίας του Συμβουλίου της σχετικής με τις φορολογικές ατέλειες που εφαρμόζονται στο εσωτερικό της Κοινότητας στις προσωρινές εισαγωγές ορισμένων μεταφορικών μέσων.

Σύμφωνα με την οδηγία αυτή παρέχεται ατέλεια εισαγωγής για τα επιβατικά οχήματα που εισάγονται προσωρινώς (για περίοδο που δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες ανά έτος) για ιδιωτική χρήση, υπό την προϋπόθεση ότι ο ιδιώτης ο οποίος προβαίνει στην εισαγωγή του οχήματος έχει τη συνήθη κατοικία του σε άλλο κράτος μέλος.

Το Δικαστήριο τονίζει ότι σκοπός της οδηγίας είναι η διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας των κατοίκων της Κοινότητας στο εσωτερικό της.

Ο τόπος της συνήθους κατοικίας

Η οδηγία δεν αναφέρεται ρητώς σε μια περίπτωση όπως αυτή του Π. Λουλουδάκη, όπου δηλαδή υπάρχουν προσωπικοί και επαγγελματικοί δεσμοί με δύο κράτη μέλη. Ορίζει ως “συνήθη κατοικία” τον τόπο στον οποίο ένα άτομο διαμένει συνήθως, δηλαδή τουλάχιστον 185 ημέρες ανά ημερολογιακό έτος, λόγω προσωπικών και επαγγελματικών δεσμών. Εντούτοις, αυτό δεν αποκλείει το ενδεχόμενο το συγκεκριμένο άτομο να διαμένει κατά το υπόλοιπο του ημερολογιακού έτους σε άλλο τόπο, επίσης λόγω προσωπικών και επαγγελματικών δεσμών.

Στην περίπτωση ατόμου που έχει προσωπικούς και επαγγελματικούς δεσμούς με δύο κράτη μέλη, ο τόπος της συνήθους κατοικίας του καθορίζεται κατόπιν συνολικής εκτιμήσεως όλων των στοιχείων που ασκούν επιρροή και είναι εκείνος στον οποίο βρίσκεται το μόνιμο κέντρο των συμφερόντων του. Λαμβάνονται σχετικώς υπόψη η φυσική παρουσία του καθώς και των μελών της οικογένειάς του, η ύπαρξη κατοικίας, ο πραγματικός τόπος φοιτήσεως σε σχολείο των τέκνων, ο τόπος ασκήσεως των επαγγελματικών δραστηριοτήτων, ο τόπος των περιουσιακών συμφερόντων, ο τόπος των διοικητικών δεσμών με τις δημόσιες αρχές. Αν από τη συνολική αυτή εκτίμηση δεν είναι δυνατός αυτός ο προσδιορισμός, πρέπει να δίδεται προτεραιότητα στους προσωπικούς δεσμούς.

Οι δασμοί, φόροι και πρόστιμα που επιβλήθηκαν

Το Δικαστήριο τονίζει, κατ' αρχάς, ότι για να είναι σύμφωνη με το κοινοτικό δίκαιο η κύρωση που επιβλήθηκε στο πλαίσιο του συστήματος προσωρινής εισαγωγής, πρέπει οι φορολογικές επιβαρύνσεις που συνιστούν τη βάση επιβολής της κυρώσεως αυτής να είναι οι ίδιες σύμφωνες με το κοινοτικό δίκαιο. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να εξετάσει αν αυτό συμβαίνει, υπό το πρίσμα ιδίως της αποφάσεως Επιτροπή κατά Ελλάδος του 1997 ¹.

Η αρχή της αναλογικότητας

Το Δικαστήριο τονίζει, τέλος, ότι, ελλείψει εναρμονίσεως της κοινοτικής νομοθεσίας της σχετικής με τις κυρώσεις που επιβάλλονται σε περιπτώσεις όπως αυτή του Π. Λουλουδάκη, τα κράτη μέλη είναι αρμόδια να επιλέγουν τις κατάλληλες κυρώσεις. Υποχρεούνται, εντούτοις, να τηρούν την αρχή της αναλογικότητας σε σχέση με τους επιδιωκόμενους σκοπούς, χωρίς να δημιουργούν εμπόδια στην άσκηση των ελευθεριών που παρέχει η Συνθήκη.

Κατ' αποκοπήν καθοριζόμενα πρόστιμα (με βάση μόνον το κριτήριο του κυβισμού, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η παλαιότητα) και πολλαπλό τέλος μέχρι και δεκαπλάσιο των σχετικών φορολογικών επιβαρύνσεων, μπορούν να είναι δυσανάλογα και να συνιστούν εμπόδιο στην ελεύθερη κυκλοφορία των κατοίκων της Κοινότητας. Στο εθνικό δικαστήριο εναπόκειται να εκτιμήσει αν, λαμβανομένων υπόψη των επιταγών της καταστολής και της προλήψεως, είναι δυσανάλογες τέτοιες καταστάσεις.

Ανεπίσημο έγγραφο για χρήση από τα μέσα ενημερώσεως, το οποίο δεν δεσμεύει το Δικαστήριο.
Διατίθεται στη γαλλική, ιταλική, πορτογαλική, ελληνική και γερμανική γλώσσα.

Το πλήρες κείμενο της αποφάσεως θα είναι διαθέσιμο στη σελίδα μας στο Internet www.curia.eu.int  από τις 15:00 περίπου σήμερα.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε με την κα Estella Cigna

Τηλ. (352) 43 03 2582 fax (352) 43 03 26 74.

1 Απόφαση της 23ης Οκτωβρίου 1997, στην υπόθεση C-375/95, Συλλογή 1997, σ. I-5981.