H οδηγία διευκρινίζει ιδίως ποια από τις εφευρέσεις που αφορούν τα φυτά, τα ζώα και το ανθρώπινο σώμα μπορεί ή όχι να αποτελέσει αντικείμενο χορηγήσεως διπλώματος ευρεσιτεχνίας. Επιβάλλει στα κράτη μέλη την υποχρέωση να αναγνωρίζουν την υπό ορισμένες προϋποθέσεις χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για τις εφευρέσεις που μπορούν να τύχουν βιομηχανικής εφαρμογής κατά τρόπον ώστε να καθίσταται εφικτή η παραγωγή, επεξεργασία ή χρήση του βιολογικού υλικού.

Οι Κάτω Χώρες αντιτίθενται κατά παράδοση στον γενετικό χειρισμό που αφορά ζώα και φυτά και δεν αναγνωρίζουν τη δυνατότητα λήψεως διπλώματος ευρεσιτεχνίας επί της ζώσας βιολογικής ύλης που μπορεί να αναπαραχθεί.

Οι Κάτω Χώρες θεωρούν ότι η επιβαλλόμενη στα κράτη μέλη υποχρέωση να χορηγούν διπλώματα ευρεσιτεχνίας είναι απαράδεκτη. κατά την άποψή τους, ούτε τα φυτά, ούτε τα ζώα, ούτε η ανθρώπινη βιολογική ύλη θα έπρεπε να αποτελούν αντικείμενο χορηγήσεως διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.

Για τον ανωτέρω λόγο η Ολλανδική Κυβέρνηση ζητεί από το Δικαστήριο να ακυρώσει την οδηγία. Η Ιταλία και η Νορβηγία υποστηρίζουν τη θέση των Κάτω Χωρών.

Σε αντίθεση προς όσα υποστηρίζουν οι Κάτω Χώρες, οι οποίες θεωρούν ότι η εναρμόνιση των νομοθεσιών των κρατών μελών δεν είναι απαραίτητη επί του θέματος και δεν μπορεί να διασφαλιστεί μέσω κοινοτικής οδηγίας, το Δικαστήριο κρίνει ότι οι διατάξεις της εμπίπτουν στο πλαίσιο λειτουργία της εσωτερικής αγοράς εφόσον συμβάλλουν στην προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών και με τον τρόπο αυτό στην άρση των νομικών εμποδίων για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων στον τομέα της γενετικής μηχανικής.

Οι Κάτω Χώρες υποστηρίζουν επίσης, ότι η οδηγία παραβιάζει την αρχή της επικουρικότητας. Το Δικαστήριο απαντά συναφώς ότι ο επιδιωκόμενος με την οδηγία στόχος, δηλαδή η εύρυθμη λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς στον εν λόγω τομέα, είναι αδύνατο να επιτευχθεί αποκλειστικά με την ανάληψη δράσεως σε επίπεδο κρατών μελών.

Οι Κάτω Χώρες ισχυρίζονται ότι η οδηγία περιλαμβάνει ασαφείς, και μάλιστα αντιφατικές έννοιες. Η απόφαση του Δικαστηρίου διευκρινίζει ότι οι επικληθείσες από τις Κάτω Χώρες έννοιες, όπως η δημόσα τάξη ή τα χρηστά ήθη, είναι αρκούντως σαφείς και ότι οι υποτιθέμενες αντιφάσεις, ιδίως όσον αφορά τη δυνατότητα χορηγήσεως διπλώματος ευρεσιτεχνίας για τα φυτά, είναι απλώς φαινομενικές.

Το Δικαστήριο εκτιμά επίσης ότι η δυνατότητα χορηγήσεως διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για τις βιοτεχνολογικές εφευρέσεις δεν έρχεται σε αντίθεση προς τις διεθνείς δεσμεύσεις των κρατών μελών. Ούτε η Συμφωνία για τα Δικαιώματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας στον Τομέα του Εμπορίου -- ΔΠΙΤΕ ή TRIPS -- ούτε η Συμφωνία περί Τεχνικών Εμποδίων στο Εμπόριο -- Συμφωνία ΤΕΕ -- ούτε η Σύμβαση του Ρίο περί Βιολογικής Ποικιλομορφίας παρεμποδίζουν, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, τα συμβαλλόμενα στις ως άνω διεθνείς Συμφωνίες μέρη να συντονίζουν, μέσω κοινοτικής οδηγίας, τις πρακτικές τους επί του θέματος.

Αλλά το κύριο επιχείρημα των Κάτω Χωρών βασιζόταν στην άποψη ότι η οδηγία, επιτρέποντας τη χορήγηση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για στοιχεία που απομονώνονται από το ανθρώπινο σώμα, προσβάλλει το απαλλοτρίωτον της ανθρώπινης ζώσας ύλης ως συνισταμένης του θεμελιώδους δικαιώματος στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και στην ακεραιότητα του προσώπου.

Το Δικαστήριο, το οποίο μεριμνά για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο της εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου, εκτιμά ότι η οδηγία παρέχει ικανή προστασία εφόσον δεν επιτρέπει το ανθρώπινο σώμα, στα διάφορα στάδια σχηματισμού και αναπτύξεώς του, να μπορεί νααποτελεί εφεύρεση δυνάμενη να κατοχυρωθεί με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Η ανακάλυψη στοιχείων του ανθρωπίνου σώματος δεν μπορεί περαιτέρω να αποτελέσει αντικείμενο προστασίας.

Σύμφωνα με διάκριση γνωστή στο δίκαιο των διπλωματών ευρεσιτεχνίας, μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο χορηγήσεως διπλώματος ευρεσιτεχνίας μόνον οι εφευρέσεις που συνδέουν ένα φυσικό στοιχείο με τεχνική διαδικασία καθιστώσα εφικτή την απομόνωσή του ή την παραγωγή του με σκοπό τη βιομηχανική εφαρμογή. Έτσι, η αίτηση χορηγήσεως διπλώματος ευρεσιτεχνίας που αφορά τηνακολουθία ή τη μερική ακολουθία του ανθρωπίνου γονιδίου γίνεται δεκτή μόνον εφόσον συνοδεύεται από περιγραφή της πρωτότυπης μεθόδου αλληλουχίας της ακολουθίας που κατέστησε δυνατή την εφεύρεση και από έκθεση σχετικά με την επιδιωκόμενη βιομηχανική εφαρμογή.

Επιπλέον, η προστασία του διπλώματος ευρεσιτεχνίας εκτείνεται μόνο στα βιολογικά στοιχεία που απαντούν σε φυσική κατάσταση στον βαθμό που είναι αναγκαίος για την πραγματοποίηση και την εκμετάλλευση συγκεκριμένης βιομηχανικής εφαρμογής.

Τέλος, με την οδηγία διευκρινίζεται ότι όλες οι μέθοδοι, η εφαρμογή των οποίων θίγει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, πρέπει να αποκλείονται από τη δυνατότητα κατοχυρώσεως με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, ήτοι ειδικότερα οι μέθοδοι κλωνοποιήσεως ανθρώπων, οι μέθοδοι τροποποιήσεως της βλαστικής γενετικής ταυτότητας του ανθρωπίνου όντος και οι χρήσεις ανθρωπίνων εμβρύων για βιομηχανικούς ή εμπορικούς σκοπούς.

Ανεπίσημο κείμενο προς χρήση των μέσων ενημερώσεως που δεν δεσμεύει το Δικαστήριο. Διατίθεται σε όλες τις επίσημες γλώσσες. Για το πλήρες κείμενο της αποφάσεως συμβουλευθείτε σήμερα τη σελίδα μας στο Internet www.curia.eu.int  περί ώρα 15:00. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με την κα Estella Cigna tél. (352) 43 03 2582 fax (352) 43 03 2674.

    

1 -     Οδηγία 98/44/ΕΚ, της 6ης Ιουλίου 1998, για την έννομη προστασία των βιοτεχνολογικών εφευρέσεων.