Ο Köbler είναι από το 1986 τακτικός καθηγητής πανεπιστημίου στην Αυστρία. Επικαλούμενος τα δεκαπέντε έτη της πανεπιστημιακής διδασκαλίας του σε διάφορα κράτη μέλη ζήτησε το ειδικό επίδομα αρχαιότητας που προβλέπει η αυστριακή νομοθεσία. Το αίτημά του απορρίφθηκε με το αιτιολογικό ότι η χορήγηση αυτού του επιδόματος εξαρτάται, κατά το νόμο, από τη συμπλήρωση δεκαπενταετούς καθηγεσίας αποκλειστικώς σε αυστριακά πανεπιστήμια. Κατά της αποφάσεως αυτής άσκησε προσφυγή υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για έμμεση δυσμενή διάκριση αντίθετη προς την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων. το Verwaltungsgerichtshof (ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της Αυστρίας) υπέβαλε σχετικό προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο.

Δεδομένου ότι είχε εν τω μεταξύ εκδώσει απόφαση¹ σε ομοειδή απόφαση, το Δικαστήριο ζήτησε από το εθνικό δικαστήριο να διευκρινίσει αν εμμένει στο ερώτημά του. Λαμβάνοντας υπόψη αυτή την απόφαση, το Verwaltungsgerichtshof απέσυρε το ερώτημά του και αποφάνθηκε ότι το επίμαχο επίδομα αποτελούσε ανταμοιβή για την επίδειξη πίστεως, η οποία δικαιολογεί εξαίρεση από την αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων, άρα η απόρριψη του αιτήματος του Köbler δεν αντιβαίνει στο κοινοτικό δίκαιο. Ο Köbler θεώρησε ότι η απόφαση αυτή του αυστριακού δικαστηρίου αντίκειται προς συγκεκριμένες διατάξεις του κοινοτικού δικαίου και ότι, εκ του λόγου αυτού, του προκάλεσε ζημία. Κατά συνέπεια, άσκησε αγωγή αποζημιώσεως κατά της Αυστριακής Δημοκρατίας ενώπιον του Landesgericht für Zivilrechtssachen Wien (πολιτικό δικαστήριο), το οποίο υπέβαλε σχετικό προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο.

Περιλαμβάνει η αρχή της ευθύνης του Δημοσίου για ζημίες προκληθείσες σε ιδιώτες απόπαραβίαση του κοινοτικού δικαίου και την περίπτωση παραβιάσεως οφειλόμενης σε απόφαση ανωτάτου δικαστηρίου, όταν μάλιστα η αυστριακή νομοθεσία αποκλείει μια τέτοια περίπτωση ευθύνης του Δημοσίου;

Η γνώμη του γενικού εισαγγελέα δεν δεσμεύει το Δικαστήριο. Η αποστολή του είναι να προτείνει στο Δικαστήριο, με πλήρη ανεξαρτησία, μια νομική λύση για την εκδίκαση των ενώπιόν του υποθέσεων.

Κατά τον γενικό εισαγγελέα Léger, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να αποκαθιστούν τις ζημίες που προκάλεσε στους ιδιώτες η παραβίαση του κοινοτικού δικαίου λόγω αποφάσεως ανωτάτου δικαστηρίου. Η αναγνώριση μιας τέτοιας αρχής αποτελεί λογική συνέπεια της νομολογίας του Δικαστηρίου περί της θεμελιώδους αρχής της ευθύνης του Δημοσίου σε περίπτωση παραβιάσεως του κοινοτικού δικαίου (ανεξαρτήτως του κρατικού οργάνου στο οποίο οφείλεται η παραβίαση) και περί του καθοριστικού ρόλου των εθνικών δικαστηρίων στο πλαίσιο της εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου, ιδίως των ανωτάτων δικαστηρίων. Ο γενικός εισαγγελέας υπογραμμίζει ότι, ελλείψει της δυνατότητας ασκήσεως ενδίκου μέσου κατά αποφάσεως ανωτάτου δικαστηρίου, μόνο η αγωγή αποζημιώσεως παρέχει τη δυνατότητα αποκαταστάσεως του θιγέντος δικαιώματος. Εξάλλου, η αρχή της ευθύνης του Δημοσίου λόγω παραβάσεως κανόνα δικαίου από ανώτατο δικαστήριο αναγνωρίζεται γενικώς από τα κράτη μέλη ή, εν πάση περιπτώσει, υφίσταται έντονη τάση αναγνωρίσεως μιας τέτοιας ευθύνης.

Τα κράτη μέλη δεν μπορούν να απαλλαγούν πάσης ευθύνης για αποφάσεις των ανωτάτων δικαστηρίων τους επικαλούμενα λόγους όπως ο σεβασμός της ισχύος του δεδικασμένου.

Ο γενικός εισαγγελέας εξετάζει, στη συνέχεια, τις ουσιαστικές προϋποθέσεις για τη θεμελίωση της ευθύνης του Δημοσίου σε μια τέτοια περίπτωση. Ο καθορισμός αυτών των προϋποθέσεων πρέπει να λαμβάνει υπόψη τόσο τις ιδιομορφίες του δικαστικού λειτουργήματος όσο και την ανάγκη διασφαλίσεως μιας ορισμένης συνέπειας με το καθεστώς ευθύνης λόγω πράξεως της νομοθετικής ή της εκτελεστικής εξουσίας. Κατά συνέπεια, ο γενικός εισαγγελέας προτείνει να λαμβάνονται υπόψη οι τρεις ελάχιστες προϋποθέσεις που έθεσε το Δικαστήριο για τη θεμελίωση ευθύνης του Δημοσίου λόγω πράξεως της νομοθετικής ή της εκτελεστικής εξουσίας:
1.    ο παραβιαζόμενος κανόνας δικαίου να απονέμει δικαιώματα στους ιδιώτες,
2.    η παραβίαση να είναι κατάφωρη,
3.    να υφίσταται άμεση αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της παραβιάσεως και της ζημίας που υπέστησαν οι ιδιώτες.

Όσον αφορά τη δεύτερη προϋπόθεση, τη σχετική με τη φύση της συγκεκριμένης παραβιάσεως, ο γενικός εισαγγελέας φρονεί ότι το κρίσιμο στοιχείο είναι το συγγνωστό ή το ασύγγνωστο της συγκεκριμένης νομικής πλάνης.

Στα κράτη μέλη εναπόκειται να καθορίσουν τα εθνικά δικαστήρια που είναι αρμόδια να επιλαμβάνονται τέτοιων αγωγών αποζημιώσεως, τα δικαστήρια δε αυτά πρέπει να εξετάζουν κατά περίπτωση αν συντρέχουν οι ουσιαστικές αυτές προϋποθέσεις. Κατά τον γενικό εισαγγελέα, στην παρούσα υπόθεση, το Verwaltungsgerichtshof υπέπεσε σε ασύγγνωστη πλάνη απορρίπτοντας το αίτημα του Köbler. το εν λόγω δικαστήριο όφειλε να εξετάσει αν η σχετική με την αρχαιότητα προϋπόθεση ήταν ανάλογη προς τον προβληθέντα σκοπό της ανταμείψεως της πίστεως ενός εργαζομένου στον εργοδότη του. Συνεπώς, η πλάνη αυτή είναι ικανή να θεμελιώσει την ευθύνη του αυστριακού Δημοσίου.

ΣΗΜ.:    Ενώπιον του Δικαστηρίου εκκρεμούν δύο υποθέσεις στις οποίες τίθενται ζητήματα ανάλογα εκείνων της παρούσας υποθέσεως:
    α) προσφυγή αναγνωρίσεως παραβάσεως κατά της Ιταλίας (υπόθεση C-129/00, Επιτροπή κατά Ιταλίας)
    β) ολλανδικό προδικαστικό ερώτημα (υπόθεση C-453/00, Kühne κατά Heitz).

Υπόμνηση: Η υπόθεση αυτή τελεί υπό διάσκεψη στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Η απόφασή του θα δημοσιευθεί προσεχώς.

Ανεπίσημο έγγραφο για χρήση από τα μέσα μαζικής ενημερώσεως, το οποίο δεν δεσμεύει το Δικαστήριο. Διαθέσιμο σε όλες τις επίσημες γλώσσες Για το πλήρες κείμενο των προτάσεων στην ιστοσελίδα μας www.curia.eu.int  από 15:00 σήμερα. Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με την κ. Estella Cigna τηλ: (352) 43 03 2582 fax: (352) 43 03 2674

1Απόφαση της 15ης Ιανουαρίου 1998, C-15/96, Schöning-Κουγεβετοπούλου (Συλλογή 1998, σ. Ι-47).